Strona głównaWarzenie piwa - Metoda zacierania
Warzenie piwa - Metoda zacierania
Warzenie piwa w domu to nasza pasja! Chcemy się nią z wami podzielić oraz naszymi klientami sklepu piwoszarnia. Przygotowaliśmy dla Was zestaw porad jak warzyć piwo w domu dla początkujących oraz zaawansowanych piwowarów domowych. Poradnik poświęcony jest warzeniu piwa ze słodów. Zapraszamy do lektury!
SUROWCE KTÓRE POTRZEBUJEMY:
- woda
- słód piwowarski
- chmiel
- drożdże piwowarskie
SPRZĘT KTÓREGO POTRZEBUJEMY
- garnek warzelny o pojemności 25l lub większy
- mieszadło plastikowe
- termometr o zakresie temp. od 0C do 100C
- jodowy wskaźnik skrobi
- filtrator do piwa - idealnie nadaje się do filtracji brzeczki
- pojemnik fermentacyjny - naczynia plastikowego z pokrywką przystosowanego do kontaktu z żywnością o pojemności ok. 30l z rurką i kranikiem
- Kapsle do piwa - służą do zakapslowania naszego piwa w butelkach
- cukromierz lub refraktometr - przyrząd do pomiaru ekstraktu brzeczki
- kapslownica - przeznaczona do kapslowania butelek o wymiarze di 26mm
- chłodnica zanurzeniowa - służąca do chłodzenia brzeczki piwnej
- środek do dezynfekcji
- szczotka do butelek
- butelki szklane 0,5l lub 0,3l
ETAPY W PROCESIE WARZENIA PIWA METODĄ ZACIERANIA
ŚRUTOWANIE SŁODU
Ziarno słodu jest bardzo zwarte i woda ma trudny dostęp do znajdującej się wewnątrz skrobi. Dlatego przed użyciem słód musi zostać rozdrobniony. Słód nie powinien być grubo zmielony, gdyż obniżą to wydajność zacierania a jednocześnie nie powinien być zmielona zbyt drobno, gdyż będziemy mieli problem z filtracją. Prawidłowa śruta powinna mieć grubość kaszy jęczmiennej z wyraźnie widoczną łuską, która będzie wspomagała filtracje jako podłoże.
Uwaga: Słuchy słód podczas śrutowania bardzo pyli, co może prowadzić do silnego zanieczyszczenia pomieszczenia, w którym tą czynność wykonujemy.DODAWANIE SŁODU DO WODY:
Warzymy piwo z 5kg słodu to dodajemy wodę ( w proporcjach 3l na 1 kg słodu, użyjemy 5kg x 3l wody = 15l) podgrzewamy do temperatury odpowiedniej dla danego piwa. Wolno wsypujemy ześrutowany słód, uważając, żeby nie pojawiły się grudki. W tym celu mieszamy cały czas zacier aż dodamy cały ześrutowany słód.
Zacieranie jest decydującym etapem w procesie warzenia piwa. Ziarna słodu jęczmiennego lub pszenicznego, który znajduje się na początku w kadzi zaciernej, zawiera nierozpuszczalną w wodzie i niezdolną do fermentacji skrobię. Podstawowym zadaniem zacierania jest doprowadzenie aby skrobia rozłożyła się nam na cukry proste zdolne do fermentacji.
Słód zawiera wiele enzymów dla procesu warzenia piwa najistotniejsze są dwie grupy:
- Proteazy: rozkładają długie łańcuchy białek na krótsze. Powstałe białka pozytywnie wpływają na stabilność piany i na fermentację.
- Amylazy: rozkładają długie łańcuchy skrobi na prostsze cukry. Dwa najważniejsze warianty to alfa i beta amylaza
PRZERWY W ODPOWIEDNIEJ TEMPERATURZE
- 40oC przerwa ferulikowa, w tej temperaturze wytwarzany jest kwas ferulikowy, który pomaga w uzyskaniu goździkowego aromatu w piwach pszenicznych i w tych piwach ta przerwa jest najczęściej stosowana (10 20 min)
- 50-52oC przerwa białkowa w tych temperaturach białka są rozkładane przez egzopeptydazy na aminokwasy. Ma ona na celu dostarczenia drożdżom budulca zawierającego w odpowiedniej formie azot ( tzw. azot alfa-aminowy). Nadmierne jej wydłużenie obniży pienistość, rozkładając odpowiedzialne za pianę średnio cząsteczkowe biała (10 – 30 min w zupełności wystarczy).
- 62oC przerwa scukrzająca (maltazowa beta amylazowa) enzym wytwarzający cukier – maltozę rozczepia skrobię na końcach łańcuchów cząsteczkowych. W wyniku tego procesu powstaje cukier słodowy, który jest w pełni fermentowany. Czas trwania (15-60 min). Im dłuższa przerwa tym bardziej wytrawne w alkohol piwo.
- 72oC przerwa scukrzająca ( destynująca, alfa-amylazowa) rozkłada łańcuch amylozy na odcinki o różnej długości. Alfa amylaza, enzym wytwarzający między innymi dłuże ilości dekstryn. Cukrów na tyle złożonych, że nie są fermentowane i poprawiają treściwość i słodycz piwa. Czas trwania (10-30 min) dla poprawnie piany oraz treściwości piwa
- Potem temperaturę zacierania podnosimy do 78oC i aktywność enzymów zanika lub przynajmniej przestaje wzrastać. Brzeczka staje się rzadsza i łatwiej ją przefiltrować. Jej temperatura nie może jednak wzrosnąć powyżej 80oC, bo ze słodu uwolnią się wtedy niepożądane garbniki, które nadadzą brzeczce nieprzyjemny posmak.
PRÓBA JODOWA:
Najgorszym błędem, jakim można popełnić przy zacieraniu, jest przerwanie tego procesu przed całkowitym scukrzeniem zacieru. Pozostałość skrobi w piwie nie tylko powoduje zmętnienie, ale również źle wpływa na smak. Dlatego przed zakończeniem zacierania należy przeprowadzić tak zwaną próbę jodową, która wykaże, czy zacier został całkowicie scukrzony.
Aby dokonać próby jodowej, należy nanieść kilka kropel zacieru na białe, czyste podłoże. Następnie na brzeg próbki brzeczki nanosimy kilka kropel roztworu jodowego, po czym obserwujemy zmianę barwy.
- barwa ciemna: brzeczka zawiera w sobie skrobie musimy dalej podgrzać i robić przerwę w zależność w jakim jesteśmy etapie zacierania brzeczki
- barwa jasna: skrobie przerobiła się na cukry fermentowane możemy dokonywać filtracji
Wykonanie próby jodowej w piwach jasnych jest bardzo prosta jednak w przypadku piw ciemnych sprawa staję się znaczniej skomplikowana. Najprostszym sposobem ominięcia tego problemu jest sprawdzenie próby jodowej w temp 72oC; Po pozytywnym wyniku dodajemy dopiero słody ciemne te które mają powyżej barwy 700EBC.
FILTROWANIE:
Po zacieraniu podczas którego skrobia została przerobiona na cukry fermentowane wykonujemy filtracje brzeczki. Filtrowanie ma na celu:
- odseparowanie nierozpuszczalnych i nie przydatnych dla dalszego przebiegu produkcji składników zacieru. Innymi słowy oddzielenie „młóta” od brzeczki.
- wypłukanie do brzeczki możliwie jak najwięcej cukrów z młot, w którym pozostaje znaczna ilość. Proces ten nazywa się wysładzaniem młóta.
FILTROWANIE W KADZI FILTRACYJNEJ:
Kadzi filtracyjna jest dużym zbiornikiem najlepiej większym o 20% od kadzi zaciernej wtedy nie będziemy mieli problemu z wylewaniem się brzeczki poza kadź. W kadzi filtracyjnej znajduje się w ściance bocznej na samy dole kranik spustowy do którego jest podłączony wąż z oplotu(wąż nierdzewny do zimnej wody)który służy nam jako filtrator. Pierwsze 2l przefiltrowane zlewamy powrotem do kadzi filtracyjne gdyż jest ona bardzo mętna jest to tak zwana brzeczka przednia. Gdy spływająca brzeczka jest już klarowna przystępujemy do wysładzania, zwane także ługowaniem. Polega ona na dodawania do kadzi filtracyjne czystej wody o temp 72oC dzięki czemu dokładniej wydobędziemy (wysładzamy)cukier znajdujący się w młocie.
Na początku przy zacieraniu wiedzieliśmy lub nie jakie piwo chcemy uwarzyć z jakich słodów i o jakiej zawartości cukru Blg. Podczas filtrowania około 10 litrów możemy sprawdzić jaka spływa z filtratora zawartości cukru zlewając troszkę do menzurki i mieżąc balingometrem. Jeśli jest dużo wyższa zawartość Blg od zakładanej to filtrujemy dalej. Najlepiej filtrować do wartości do 2 Blg mniejszej od zakładanej. Czyli jeśli planowaliśmy piwo o wartość 15 Blg to filtrujemy do momentu kiedy z kadzi filtracyjnej brzeczka będzie miała zawartość cukru 13 Blg.
Pamiętajmy że mierzymy brzeczkę balingometrem w temperaturze 20oC
Wykonanie filtratora z węża nierdzewnego:
Wąż z oplotu możemy kupić w każdym markecie budowlanym z gwintem ¾ i długość min 40cm.
GOTOWANIE BRZECZKI:
Inaczej tak zwane warzenie. Jest to proces bardzo prosty ale dość gazochłonny. Pozyskaną brzeczkę po filtracji mamy w temperaturze około 70oC, doprowadza się do wrzenia a następne przez godzinę intensywnie gotuje. Oznacza to że brzeczka musi gwałtownie bulgotać.
Proces warzenia brzeczki przeprowadza się dla kilku ważnych powodów:
- dezaktywacja enzymów: na skutek gotowania zostają zniszczone a ich działanie definitywnie zakończone
- sterylizacja brzeczki: bakterie i grzyby obecne do tej pory w brzeczce niszczone SA teraz w wysokiej temp. gotowania. Oznacza to że od tego momentu wszystkie naczynia i narzędzia muszą być bardzo czyste. W przeciwnym razie może dojść do infekcji bakteryjnej.
- wytrącanie białek: istotnym procesem zachodzącym podczas gotowania brzeczki jest zlepianie się a następnie wytrącanie protein oraz innych białek z brzeczki. Zbyt duża ilość protein może spowodować jego zmętnienie i negatywnie wpływać na trwałość napoju.
- rozpuszczenie chmielowych substancji nadających goryczkę: dzięki warzeniu substancje nadające piwu smak nabierają formy zdolnej do rozpuszczenia się w cieczy
- parowanie brzeczki: Odparowanie ok. 15% wody powoduje, że brzeczka staję się znacznie bogatsza w cukry usuwanie substancji niepożądanych: po zakończeniu filtrowania brzeczki zawiera jeszcze substancje wpływające niekorzystnie na smak i ogólną jakość piwa. Większość tych związków to jednak substancje lotne, co oznacza, że wysokiej temperaturze wyparowują w cieczy. Podstawowym warunkiem jest więc doprowadzenie do silnego bulgotania brzeczki. Kotła nie należy całkowicie przykrywać
DODAWANIE CHMIELU:
Chmielenie: polega na gotowaniu brzeczki z chmielem. Nadaje to piwu charakterystyczną gorycz oraz smak i aromat chmielowy.
Chmiel dodawany jest dopiero gdy brzeczka zaczyna wrzeć. Ilość oraz gatunek dodanego chmielu zależy od gatunku piwa, który chcemy uzyskać. Chmiel w postaci szyszek lub granulatu możemy dodawać bezpośrednio do gotującego się brzeczki.
Podczas gotowania mogą pojawić się w brzeczce pływające osady. Są to białka, które się wytrącają z brzeczki za sprawą substancji zawartych w chmielu. Jest to objaw pozytywny, osady te powinny po zakończeniu gotowania i odczekaniu kilku minut brzeczki opaść na dno i zostaną w kotle zaciernym.
Dodawanie chmielu w zależności od tego, w jak długo gotujemy chmiel, możemy uzyskać różne efekty:
- 60 min – głównie chmiel goryczkowy
- 20-30 min – głównie chmiel smakowy
- 0 min – głównie chmiel aromatyczny
0 min oznacza dodanie chmielu w momencie zagaszenia ognia pod kotłem i przytrzymania go przez całe chłodzenie brzeczki.
CHŁODZENIE BRZECZKI:
Brzeczka powinna być jak najszybciej schłodzona, niezależnie od tego, czy została została już oczyszczona z osadu czy jeszcze nie.
Najpopularniejsze metody chłodzenia brzeczki
- za pomocą rurki miedzianej zawiniętej w spiralę chłodzącej posiadająca odpływ dla ciepłej wody oraz dopływ zimnej wody. Ciepło odbiera wtedy przepływająca przez spiralę woda chłodząca głownie pochodząca z kranu domowego.
- po przez chłodzeni brzeczki w wannie. W tym celu wkładamy garnek do wanny z zimną wodą odczekujemy kilka godzin
- za pomocą silnie zmrożonych butelek z wodą po napojach, koniecznie wykonanych z materiałów dopuszczonych do kontaktu z żywnością. Zanim dodamy butelki do schłodzenia brzeczki należy jest zdezynfekować najlepiej wrzątkiem
Brzeczka w czasie chłodzenia powinna być, szczelnie przykryta, żeby nie dostały się do niej niepożądane owady, bakterie.
Od momentu wyłączenia palnika brzeczka zaczyna być narażona na różne bakterii i owady, które mogą zakazić nam brzeczkę.
Gdy schłodzimy brzeczkę zlewamy ja do czystego fermentora. Po przelaniu brzeczki do fermentora i schłodzeniu do temperatury ni większej niż 30oC dodajemy drożdże.
Przed dodaniem droży do brzeczki schłodzonej powinna być napowietrzona i zawierać odpowiednią ilość tlenu, który umożliwi drożdżom intensywne rozmnażanie się, a konsekwencji zapewni intensywna fermentację. Aby napowietrzyć brzeczkę najlepiej jest przelać z kotła warzelnego bezpośredni do fermentora z niewielkiej wysokość.
ROZLEW PIWA DO BUTELEK:
Pierwszym problemem, który napotykamy przy rozlewaniu to musimy osiągnąć odpowiednią zawartość dwutlenku węgla w piwie. Z pomocą idzie nam miarka do cukru gdzie musimy wsypać odpowiednią wartość glukozy do butelki. Nie może być go ani zbyt dużo ani zbyt mało. Do rozlewania piwa nadają się wyłącznie butelki zapewniające stałe ciśnienie. Powinny być wytworzone z ciemnego szkła, ponieważ piwo jest wrażliwe na działanie światła. Dodatków musimy mieć kapslownice oraz kapsle do jednorazowego użytku.
Oprócz kapsli możemy posłużyć się zamknięciem pałąkowym (porcelanowym) przystosowanym do odpowiednich butelek lub uniwersalne zamknięcie typu Swing.
Szukaj
Tłumacz Google
Bestsellery
Śrutowanie słodu 1kg0,50 zł
Drożdże Safale US-05 American Ale Yeast - Fermentis17,00 zł
Drożdże Safale S-04 English Ale Yeast - Fermentis15,00 zł
Słód Pilzneński 5kg Viking Malt36,75 zł
Słód Pale Ale Zero 5kg Viking Malt35,00 zł
Kapsle ciemnozłote 100 szt. 26mm8,00 zł
Glukoza krystaliczna - 1kg13,00 zł
Pirosiarczyn sodu 500g10,00 zł
Drożdże PAY7 górna fermentacja9,00 zł
Drożdże Saflager W-34/70 Bohemian Lager Yeast - Fermentis25,00 zł